Szkoda łowiecka – czym jest i jak uzyskać odszkodowanie za szkody wyrządzone przez zwierzynę leśną?

Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (w dalszej części Prawo łowieckie) nakłada na określone podmioty obowiązek wynagrodzenia szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny, a także za szkody wyrządzone przy wykonywaniu polowania. Otrzymanie odszkodowania wymaga jednak spełnienia określonych warunków.

Niniejszy wpis ma charakter ogólny i informacyjny, nie jest poradą prawną ani świadczeniem pomocy prawnej. Informacje w nim zawarte mogą nie być wystarczające do podjęcia jakiejkolwiek decyzji prawnej. Potrzebujesz szczegółowej pomocy w uzyskaniu odszkodowania za szkody łowieckie? Zapraszam na konsultację!

Właściciel albo posiadacz uszkodzonych gruntów rolnych uzyskanie odszkodowania powinien rozpocząć od złożenia do dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego wniosku o szacowanie szkód. Co do zasady, wniosek taki należy złożyć w terminie 3 dni od jej stwierdzenia (istnieje wyjątek w procedurze zgłaszania i szacowania dotyczący łąk i pastwisk). Szkodę można zgłosić zarówno w formie papierowej jak i elektronicznej. Wniosek o szacowanie szkody powinien zawierać w szczególności: imię i nazwisko albo nazwę zgłaszającego, adres miejsca zamieszkania albo siedziby oraz nr telefonu właściciela albo posiadacza gruntów rolnych, wskazanie miejsca wystąpienia szkody oraz rodzaj uszkodzonej uprawy lub płodu rolnego.

Szacowanie szkody łowieckiej odbywa się poprzez oględziny, a następnie szacowanie ostateczne. W przypadku szkód wyrządzonych w płodach rolnych, szkód wyrządzonych przez dziki na łąkach i pastwiskach oraz szkód w uprawach, jeżeli szkoda powstała i została zgłoszona bezpośrednio przed sprzętem lub w jego trakcie, dokonuje się wyłącznie szacowania ostatecznego.

Prawo łowieckie nakazuje dokonać oględzin niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku. Zawiadamiający powinien zostać powiadomiony o ustalonym terminie. Należy mieć na uwadze, że niestawiennictwo właściciela gruntów rolnych nie wstrzymuje dokonania szacowania szkody. Oględzin i szacowania dokonuje zespół składający się z przedstawiciela wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego, przedstawiciela dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego, właściciela albo posiadacza uszkodzonych gruntów rolnych. W przypadku odwołania, dodatkowych oględzin lub szacowania ostatecznego dokonuje nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe.

Podczas oględzin ustalić się powinno: gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę, rodzaj, stan i jakość uprawy, obszar uprawy, szacunkowy obszar uprawy, która została uszkodzona oraz szacunkowy procent zniszczenia uprawy na uszkodzony obszarze. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach (w dalszej części Rozporządzenie Ministra) i płodach rolnych precyzuje szczegółowo jak dokonać powyższych ustaleń oraz sposób ustalenia wysokości kwoty odszkodowania.

Rozporządzenie Ministra ustala m.in. wzory protokołu oględzin, protokołu szacowania ostatecznego, czy też protokołu oględzin w przypadku szkody łowieckiej, za którą odpowiada Skarb Państwa. Protokół należy sporządzić niezwłocznie po zakończeniu oględzin i powinien zawierać następujące dane:

1. imiona i nazwiska osób biorących udział w oględzinach;
2. datę sporządzenia protokołu oraz datę dokonania oględzin;
3. dane podlegające ustaleniu podczas oględzin, o których mowa powyżej;
4. szkic sytuacyjny uszkodzonej uprawy;
5. czytelne podpisy osób biorących udział w oględzinach.

Szacowania ostatecznego dokonuje się najpóźniej w dniu sprzętu, przed jego dokonaniem. O terminie planowanego sprzętu uszkodzonej uprawy właściciel albo posiadacz gruntów rolnych jest zobowiązany powiadomić dzierżawcę albo zarządcę obwodu łowieckiego w terminie 7 dni przed zamierzonym sprzętem.

Podobnie jak z oględzin, z szacowania ostatecznego powinien zostać sporządzony protokół, który zawiera w szczególności:

1. imiona i nazwiska osób biorących udział w szacowaniu ostatecznym;
2. datę sporządzenia protokołu oraz datę dokonania szacowania ostatecznego;
3. dane podlegające ustaleniu podczas szacowania ostatecznego, o których mowa powyżej (ustalenie gatunku zwierzyny, która wyrządziła szkodę itp.);
4. szkic sytuacyjny uszkodzonej uprawy;
5. czytelne podpisy osób biorących udział w szacowaniu ostatecznym.

Protokół może być istotnym dowodem w ewentualnej sprawie sądowej, dlatego warto alby poszkodowany dopilnował precyzyjnego określenia szkód, a gdy treść protokołu jest niezgodna z rzeczywistością, wnieść odpowiednie zastrzeżenia do protokołu.

Wypłaty odszkodowania za szkody łowieckie dokonuje dzierżawca albo zarządca obwodu łowieckiego w terminie 30 dni od dnia sporządzenia protokołu z szacowania ostatecznego, od którego nie wniesiono odwołania.

Właścicielowi albo posiadaczowi gruntów rolnych, na terenie których wystąpiła szkoda, oraz dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego przysługuje odwołanie do nadleśniczego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkody. Odwołanie wnosi się w terminie 7 dni od dnia podpisania protokołu z oględzin lub protokołu z szacowania ostatecznego.

Celem rozpatrzenia odwołania, odpowiednie oględziny lub szacowanie ostateczne jest dokonywane przez nadleśniczego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód. Działania te powinny być przeprowadzone w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania. Z oględzin lub szacowania ostatecznego sporządza się protokół, który nie zawiera jednak informacji o wysokości odszkodowania.

Nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe właściwy ze względu na miejsce wystąpienia szkód ustala wysokość odszkodowania, w drodze decyzji, biorąc w szczególności pod uwagę ustalenia zawarte w protokołach. Decyzja wydawana jest w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołów i jest ostateczna.

Wypłata odszkodowania za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta następuje ze środków dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego, nie później niż w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji nadleśniczego.

W przypadku decyzji ustalającej odszkodowanie w zbyt niskiej wysokości właściciel albo posiadacz gruntów rolnych może, w terminie trzech miesięcy od dnia jej doręczenia, wnieść powództwo do sądu właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkody.

Ustawa Prawo łowieckie wskazuje przypadki, w jakich nie należy się odszkodowanie za szkody łowieckie (m.in. posiadaczom uszkodzonych upraw lub płodów rolnych, którzy nie dokonali ich sprzętu w terminie 14 dni od dnia zakończenia okresu zbioru tego gatunku roślin w danym regionie, określonego przez sejmik województwa w drodze uchwały, posiadaczom uszkodzonych upraw lub plonów rolnych, którzy nie wyrazili zgody na budowę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom, za szkody nieprzekraczające wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na 1 hektar uprawy, za szkody w uprawach założonych z rażącym naruszeniem zasad agrotechnicznych), jak również w jakich sytuacjach do wypłaty odszkodowania zobowiązany jest inny podmiot.